Antoon de Lalaing en Elisabeth van Culemborg

Antoon de Lalaing (1480-1540) & Elisabeth van Culemborg (1475-1555)

 © Museum Weeshuis Culemborg

Elisabeth van Culemborg was de dochter van Jasper van Culemborg (1445-1504) en Johanna van Bourgondië (1459-1511), kleindochter van Filips de Goede (1396-1467). Elisabeth werd geboren in Hoogstraten in 1475. Zij was de laatste erfvrouwe van Hoogstraten en Culemborg. Als jonge vrouw groeide ze op in Mechelen als hofdame in de Nederlandse hofhouding van Johanna van Castilië (1479-1555), ook wel ‘de Waanzinnige’ genoemd, echtgenote van Filips de Schone (1478-1506). Later werd ze de eerste hofdame van Margaretha van Oostenrijk (1480-1530), toekomstige landvoogdes van de Nederlanden. Ze vertoefde aan het Bourgondische hof in de hoogste adellijke kringen van Europa. Hier ontwikkelde ze haar voorliefde voor kunst en liefdadigheid.

Antoon de Lalaing groeide, net zoals zijn toekomstige echtgenote, op aan het Bourgondische hof in de hofhouding van Filips de Schone, zoon van Maximiliaan van Oostenrijk (1459-1519). Later werd hij lid van de privéraad van hertog Karel, zoon van Filips en de latere keizer Karel V (1500-1558). Deze laatste zou in 1518 het graafschap Hoogstraten oprichten met Antoon de Lalaing als eerste graaf. Tijdens de jaren die daarop volgden, klom hij verder op de ladder van aanzien bij de landvoogden. Vanaf 1523 was hij ere-ridder van Margaretha van Oostenrijk, hoofd van de domeinen, hoofd van de financiën en hoofd van de privéraad. Naast Hoogstraten had hij residenties in Mechelen en Brussel. Wanneer Margaretha van Oostenrijk in 1530 overleed, werd Antoon de Lalaing aangesteld als tijdelijke landvoogd van de Nederlanden.

In Hoogstraten gaven graaf Antoon de Lalaing en zijn echtgenote Elisabeth van Culemborg de opdracht tot de bouw van de imposante Sint-Katharinakerk. De kerk, die een oudere gotische kerk moest vervangen, werd een weerspiegeling van hun prestige en moest oorspronkelijk vijf beuken tellen. Voor de plannen werd beroep gedaan op Rombout II Keldermans. Achter in deze kerk bevindt zich het prachtige praalgraf van Antoon de Lalaing en Elisabeth van Culemborg, vermoedelijk van de hand van beeldhouwer Jan Mone. Het 16de eeuwse kerkgestoelte en de glasramen behoren tot de mooiste van Vlaanderen. Daarnaast financierde Antoon de Lalaing ook de bouw van een nieuw stadhuis in Hoogstraten en liet hij het Gelmelslot verbouwen.